Coraz większa niepewność co do przyszłości Europy Socjalnej wymaga oparcia praw polskich pracowników na solidnym fundamencie, apeluje „Solidarność”. Prezydium KK w swoim stanowisku z 22 marca uznaje za konieczne podjęcie działań prawnych i faktycznych zbliżających Polskę do ratyfikacji Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej.
Zrewidowana Europejska Karta Społeczna (ZEKS) jest jednym z podstawowych dokumentów Rady Europy. Określa prawa i wolności obywatelskie, a także mechanizm kontrolny gwarantujący ich poszanowanie przez państwa będące stronami Karty. Zgodnie z jej zapisami, wszyscy Europejczycy korzystają z takich samych praw, a prawa te mają wpływ na wszystkie aspekty ich codziennego życia, włącznie z mieszkaniem, zdrowiem, edukacją, zatrudnieniem, zabezpieczeniem społecznym, indywidualnymi podróżami i niedyskryminacją. Jest to jedyna konwencja Rady Europy w dziedzinie praw człowieka, przewidującą systematyczną kontrolę wszystkich zobowiązań przyjętych przez państwa-strony.
Choć polski rząd podpisał ZEKS w 2005 r. to wciąż jej nie ratyfikował, podobnie jak wiele istotnych dla pracowników zapisów poprzedzającej ją Europejskiej Karty Społecznej. NSZZ „Solidarność” od 20 lat lat w swoich dokumentach programowych wzywał do dopełnienia tego obowiązku. W obecnie przyjętym stanowisku Prezydium KK, wskazując na zagrożenia wynikające z coraz mniej stabilnej sytuacji społecznej na naszym kontynencie, zwraca się do rządu aby ten podjął dyskusję na temat ratyfikacji ZEKS w ramach Rady Dialogu Społecznego.
– W ocenie NSZZ Solidarność ratyfikacja ZEKS nie może być sztuką dla sztuki, lecz ma służyć podniesieniu poziomu ochrony praw socjalnych, w tym praw pracowniczych – wskazuje Bogdan Kubiak, zastępca przewodniczącego KK NSZZ Solidarność i jednocześnie szef Zespołu problemowego RDS ds. międzynarodowych. – Dlatego w przyjętym stanowisku wskazujemy także na konieczność modyfikacji obecnego stanu prawnego by był on zgodny z już ratyfikowanymi postanowieniami Europejskiej Karty Społecznej – dodaje Kubiak.
Dla Solidarności niezmiernie istotna jest ratyfikacja Protokołu o Skardze Zbiorowej pozwalającego związkom zawodowym składać skargi w razie nieprzestrzegania przyjętych przez państwo zobowiązań.
– Kwestią kluczową jest wyrażenie przez rząd politycznej woli ratyfikacji ZEKS tak aby standardy wypracowane przez Radę Europy mogły być brane pod uwagę w trakcie prac nad konstruowaniem nowego kształtu indywidualnego i zbiorowego prawa pracy przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Pracy -zwraca uwagę Barbara Surdykowska, ekspert KK. – W 2016 r. minęło ćwierć wieku naszego członkostwa w Radzie Europy. Jest to moment w którym polskie państwo winno zintensyfikować prace nad nadrobieniem zaległości w odniesieniu do praw społeczno-ekonomicznych naszych obywateli – podsumowuje ekspertka.
Stanowisko „Solidarności”
Stanowisko Prezydium KK nr 1/17 ws. potrzeby ratyfikacji Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej
Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” mając na względzie dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego polskich obywateli w wymiarze perspektywicznym, uznaje za konieczne podjęcie działań prawnych i faktycznych zbliżających Polskę do ratyfikacji Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej (ZEKS). Jest to szczególnie istotne ze względu na rosnącą niepewność, co do przyszłości Unii Europejskiej. W tej sytuacji przyjęcie ZEKS jako fundamentu praw socjalnych może zapewnić stabilność niezbędną dla odpowiedzialnego rozwoju naszego kraju.
NSZZ „Solidarność” od wielu lat w swoich dokumentach programowych wzywał do pełnej ratyfikacji Europejskiej Karty Społecznej (Uchwała 13 IX KZD -1997r., Decyzja Prezydium KK nr 54/1998, Uchwała 7 XX KZD -2006r., Uchwała 11 XXI KZD -2007 r.), a także wskazywał na potrzebę ratyfikacji ZEKS (Apel Prezydium KK nr 20/2000).
W ocenie NSZZ „Solidarności” ratyfikacja winna podnosić poziom ochrony socjalnej przewidzianej w polskim porządku prawnym. Równocześnie należy poddawać wnikliwej analizie czy już ratyfikowane postanowienia Europejskiej Karty Społecznej są realizowane w praktyce. Ratyfikacja ZEKS powinna być poprzedzona ratyfikacją Protokołu o Skardze Zbiorowej, jako efektywnego narzędzia ponadnarodowej kontroli przyjętych przez państwa członkowskie zobowiązań. Uważamy, że Polska powinna znaleźć się w awangardzie państw realizujących efektywne prawo związków zawodowych, organizacji pracodawców i organizacji pozarządowych do dokonywania kontroli przyjętych na siebie przez państwo zobowiązań.
Prezydium KK oczekuje, że rząd zainicjuje konsultacje z partnerami społecznymi w tej kwestii w ramach Zespołu ds. Międzynarodowych Rady Dialogu Społecznego, gdyż kwestią kluczową jest wyrażenie politycznej woli ratyfikacji ZEKS tak, aby standardy wypracowane przez Radę Europy mogły być brane pod uwagę w trakcie prac nad konstruowaniem nowego kształtu indywidualnego i zbiorowego prawa pracy przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Pracy.
Jednocześnie wskazujemy obszary, w których podjęcie działań jest szczególnie istotne i pilne z punktu widzenia interesów pracowniczych, a jednocześnie mogłoby doprowadzić do rozpoczęcia procesu ratyfikacji ZEKS.
- W świetle art. 1 § 4 ZEKS należy zwiększyć efektywność usług pośrednictwa zawodowego.
- W świetle art. 2 § 1 ZEKS należy ograniczyć możliwość pracy 16 lub 24 godziny na dobę, ograniczyć możliwość przedłużania okresów rozliczeniowych ponad 6 miesięcy, odstąpić od nietraktowania dyżuru jako czasu pracy oraz co bardzo istotne zwiększyć efektywny nadzór nad przestrzeganiem przepisów o czasie pracy.
- W świetle art. 2 § 7 ZEKS należy poprawić warunki pracowników pracujących w nocy w kontekście ich prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
- W świetle art. 4 § 2 należy zmodyfikować zasady określające prawo pracowników zatrudnionych w korpusie służby cywilnej bez względu na stopień bądź zakres obowiązków do rekompensaty za pracę w godzinach nadliczbowych w postaci dni wolnych w tym samym wymiarze (a nie wyższym).
- Wypełnienie zobowiązań wynikających z ratyfikacji art. 5 ZEKS wymaga zmian w ustawie o służbie cywilnej określającego zbyt szeroki zakres osób, które nie mogą pełnić funkcji w związkach zawodowych.
- Wypełnienie zobowiązań wynikających z ratyfikacji art. 6 § 4 ZEKS wymaga modyfikacji zasad wyłączających prawo do strajku wszystkich pracowników zatrudnionych w organach władzy państwowej, administracji rządowej i samorządowej, sądach oraz prokuraturze bez powołania się na szczególne znaczenie zajmowanego stanowiska lub rodzaju wykonywanych zadań, które uzasadniałoby wyłączenie tego prawa.
- W celu ratyfikacji art. 7 § 5 ZEKS należy przystąpić do analizy zasad wynagradzania pracowników młodocianych. Obecne określenie poziomu wynagrodzenia (oscylującego koło 4 – 6 procent wynagrodzenia minimalnego) nie tylko nie pozwala na ratyfikację wskazanego wynagrodzenia, ale czyni ścieżkę rozwoju zawodowego poprzez naukę zawodu jako pracownik młodociany mało atrakcyjną.
- W celu wypełnienia zobowiązań wynikających z ratyfikacji art. 12 § 1 ZEKS należy podnieść wysokość zasiłku dla bezrobotnych tak, aby jego wysokość kształtowała się powyżej progu ubóstwa co nie ma miejsca w obecnym stanie prawnym.
- W celu ratyfikacji art. 24 ZEKS należy zmodyfikować przepisy określające maksymalną wysokość odszkodowania w razie rozwiązania stosunku pracy tak, aby spełniał ono w pełni funkcję represyjną oraz kompensacyjną.
- W celu ratyfikacji art. 29 ZEKS należy wprowadzić efektywne sankcje związane z sytuacją, gdy pracodawca nie wypełnił procedury informacyjno-konsultacyjnej w toku procedury poprzedzającej zwolnienia grupowe.